3. VATICAN LÊN ÁN VIỆC MANG THAI HỘ,
PHẪU THUẬT CHUYỂN GIỚI VÀ LÝ THUYẾT
GIỚI TÍNH TRONG TUYÊN NGÔN MỚI
Christopher White
Các phẫu thuật thay đổi giới tính, lý thuyết về giới tính và mang thai hộ đe dọa nghiêm trọng đến phẩm giá con người, theo một tài liệu quan trọng mới của Vatican được công bố vào ngày 8 tháng 4.
Trong khi văn kiện rất được mong đợi này, “Dignitas Infinita: về Phẩm Giá Con Người”, đã là nguồn gốc của nhiều suy đoán trong nhiều tháng qua, đưa ra một cuộc tấn công quyết liệt vào việc tạo ra các quyền mới được thúc đẩy bởi giới tính và giới, tuyên ngôn này chủ yếu lặp lại các giáo huấn Công giáo lâu đời về một số quan ngại xã hội và đạo đức.
Tuy nhiên, tài liệu mới này cố gắng nâng cao một số chủ đề xã hội được Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh trong suốt nhiệm kỳ 10 năm của ngài – như nghèo đói, di cư và buôn bán người – như là một phần không thể tách rời của toàn bộ các mối đe dọa tiềm ẩn đối với phẩm giá con người, cùng với các lo ngại về đạo đức, như phá thai và an tử.
“Giáo huấn của Giáo hội đã dần dần phát triển một sự hiểu biết ngày càng sâu sắc về ý nghĩa của phẩm giá con người, cùng với những yêu cầu và hậu quả của nó, cho đến khi nhận ra rằng phẩm giá của mỗi con người vượt trội trên tất cả mọi hoàn cảnh”, tài liệu nêu.
Được xuất bản bởi Bộ Giáo lý Đức tin của Vatican, và được định thời để phù hợp với kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn Nhân quyền của Liên Hợp Quốc vào tháng 12 năm 2023, tài liệu này cung cấp một cái nhìn tổng quan về những diễn biến trong Kinh thánh, thần học, triết học và lịch sử về sự hiểu biết về phẩm giá con người.
Trong khi xem xét các mối đe dọa đối với phẩm giá con người trong kỷ nguyên hiện đại, tài liệu này nêu rằng Đức Thánh Cha Phanxicô “không ngừng chỉ ra các vi phạm cụ thể về phẩm giá con người trong thời đại của chúng ta, kêu gọi mỗi chúng ta tỉnh thức với trách nhiệm và nhu cầu tham gia vào một cam kết cụ thể trong vấn đề này”.
Mặc dù tài liệu lưu ý rằng Công đồng Vatican II đã dạy rằng “tất cả các vi phạm đối với sự sống” đều “trái với phẩm giá con người”, văn bản ngày 8 tháng 4 dành phần lớn nội dung của gần 20 trang văn bản cho “các vi phạm nghiêm trọng” đối với phẩm giá con người đặc biệt liên quan đến thế giới hiện đại.
Trong số các mối đe dọa mới đối với phẩm giá con người có: nghèo đói; chiến tranh; nỗi khổ của người di cư; buôn bán người; lạm dụng tình dục; bạo lực với phụ nữ; phá thai; mang thai hộ; an tử và tự tử có sự trợ giúp; tình trạng bị cô lập của người khuyết tật; lý thuyết về giới tính; phẫu thuật thay đổi giới tính; và bạo lực kỹ thuật số.
Lý thuyết về giới tính, theo tài liệu, là một chủ đề gây tranh cãi nhiều giữa các chuyên gia khoa học, và rủi ro từ chối “sự khác biệt lớn nhất có thể tồn tại giữa các sinh vật sống: sự khác biệt về giới tính”.
Tài liệu lặp lại cảnh báo thường xuyên của Giáo hoàng Phanxicô về “thực dân hóa ý thức hệ”, khi Đức Giáo hoàng đã gay gắt lên án các chính phủ phương Tây vì cáo buộc áp đặt các giá trị tính dục của họ lên thế giới đang phát triển. Tất cả các nỗ lực loại bỏ sự khác biệt giới tính giữa nam và nữ phải bị bác bỏ, theo tài liệu này.
Đồng thời, tài liệu cũng bắt đầu với một lời cảnh báo rằng tất cả mọi người, bất kể khuynh hướng tính dục của họ, phải được tôn trọng, và “mọi dấu hiệu của phân biệt đối xử bất công phải được tránh cẩn thận, đặc biệt là bất kỳ hình thức hung bạo và bạo lực nào”.
“Vì lý do này”, tài liệu tiếp tục, “phải lên tiếng lên án là trái với phẩm giá con người khi ở một số nơi không ít người bị giam cầm, tra tấn, và thậm chí bị tước mất cái tốt của cuộc sống chỉ vì khuynh hướng tình dục của họ”.
Năm ngoái, Đức Thánh Cha Phanxicô đã trở thành Giáo hoàng đầu tiên lên án cụ thể việc phạm tội đồng tính và nói rằng Giáo hội Công giáo phải làm việc để chấm dứt những luật “bất công” phạm tội vì là đồng tính. Hiện nay, ít nhất 67 quốc gia có luật cấm quan hệ tình dục đồng giới.
Trong phần ngắn về các cuộc phẫu thuật chỉnh sửa giới tính, tài liệu tránh sử dụng thuật ngữ “chuyển giới” và thay vào đó đưa ra một lời cấm đầy ẩn ý đối với các can thiệp y tế cho mục đích như vậy.
“Chúng ta được kêu gọi bảo vệ nhân tính của mình, và điều này có nghĩa là, trước hết, chấp nhận và tôn trọng nó như cách nó đã được tạo ra”, tài liệu nêu.
Trong khi chấp nhận khả năng được hỗ trợ y tế để giải quyết các bất thường về giới tính, tài liệu tuyên bố rằng “bất kỳ can thiệp thay đổi giới tính nào, như một quy tắc, đều có nguy cơ đe dọa phẩm giá duy nhất mà một người đã nhận được từ khi được thụ thai”.
Mùa thu năm ngoái, văn phòng giáo lý của Vatican đã công bố một tài liệu nêu rằng những người chuyển giới có thể được rửa tội gia nhập Công giáo và có thể làm cha mẹ đỡ đầu, ngay cả khi một cá nhân đã trải qua điều trị hormone hoặc phẫu thuật chuyển đổi giới tính, miễn là tình huống đó “không gây ra cớ gương xấu hoặc gây ra sự nhầm lẫn cho những người Công giáo khác”.
Trong cuộc họp báo tại Vatican vào ngày 8 tháng 4 để trình bày tài liệu mới, Hồng y Víctor Fernández, Tổng trưởng bộ giáo lý, nhấn mạnh rằng Giáo hội phải không ngừng tiến hành đối thoại với thế giới để tinh chỉnh sự hiểu biết của mình về các vấn đề văn hóa và xã hội và để giáo huấn của mình phản ánh những thực tế đó.
Ông cũng dẫn chứng về việc Giáo hoàng Phanxicô sửa đổi Sách Giáo lý Công giáo năm 2018, trong đó tuyên bố án tử hình “không thể chấp nhận được”, gọi nó là một mối đe dọa thực sự đối với phẩm giá con người. Hồng y Fernandez cũng than vãn rằng ở nhiều quốc gia, việc là người đồng tính lại bị coi là bất hợp pháp và nói rằng điều này “rất đau đớn” khi nhiều người Công giáo ủng hộ lập trường này.
“Chúng tôi không đồng ý với sự trừng phạt”, ngài nói.
Khi được hỏi liệu văn phòng giáo lý của Vatican có sẵn sàng sửa đổi ngôn ngữ của mình, kể từ năm 1975 đã định nghĩa hành vi đồng tính luyến ái là “rối loạn bản chất”, vị Hồng y không từ bỏ ngôn ngữ của Giáo hội trong quá khứ, nhưng nói rằng có lẽ mô tả đó “nên được diễn đạt bằng những từ khác”.
Về vấn đề gia tăng của các đạo luật ủng hộ quyền phá thai, mà tài liệu mô tả là “một cuộc khủng hoảng cực kỳ nguy hiểm về ý thức đạo đức”, Hồng y người Argentina nói rằng Giáo hội luôn phản对với việc thực hành này – không phải do “cuồng tín” hay một tâm thế “lạc hậu”, mà chỉ đơn giản là vì “sự nhất quán”.
Các nhóm Công giáo LGBTQ đã phê bình tài liệu mới của Vatican trong vài giờ sau khi nó được công bố, cho rằng nó không thừa nhận trải nghiệm cụ thể của những người chuyển giới và phi nhị phân.
Tổ chức Bộ Nữ tu New Ways Ministry, một nhóm vận động lịch sử đã gặp Đức Thánh Cha Phanxicô tại Vatican vào tháng 10 năm ngoái, cho biết trong tuyên bố rằng văn bản “thật kinh khủng” và cho thấy giới hạn của sự hiểu biết của Giáo hội về phẩm giá con người.
“Bằng cách chỉ đơn giản gạt bỏ nhận thức ngày càng tăng này về thực tế của giới tính như là ‘lý thuyết giới tính’, các tác giả của tài liệu này đã từ bỏ trách nhiệm của họ trong việc bảo vệ phẩm giá của những người chuyển giới và phi nhị phân”, Francis DeBernardo, Giám đốc điều hành của nhóm, nói.
Tài liệu mới cũng lặp lại lời kêu gọi gần đây của Đức Giáo hoàng về việc cấm quốc tế thực hành mang thai hộ đang gia tăng, tuyên bố rằng “mong muốn hợp pháp có được một đứa trẻ không thể được biến thành một ‘quyền đối với một đứa trẻ’ mà không tôn trọng phẩm giá của đứa trẻ đó như người nhận món quà của sự sống”.
Vào tháng Giêng, Đức Thánh Cha Phanxicô đã sử dụng bài phát biểu “Tình hình Thế giới” hàng năm của ngài với các đại sứ được công nhận tại Tòa Thánh để thúc đẩy việc cấm toàn cầu đối với việc mang thai hộ. Mặc dù Đức Giáo hoàng đã từng lên án việc này trước đây, những nhận xét rộng lớn của Đức Giáo hoàng về chủ đề này – nơi ngài gọi nó là “một vi phạm nghiêm trọng về phẩm giá của người phụ nữ và đứa trẻ” – đánh dấu lần đầu tiên ngài đưa ra một đề xuất chính sách cụ thể như vậy. Tháng trước, Đại sứ của Vatican tại Liên Hiệp Quốc, Tổng Giám mục Gabriele Caccia, cũng yêu cầu cấm quốc tế việc thực hành này.
Trong lời mở đầu của văn bản mới, hồng y Fernández ghi nhận rằng tài liệu này là kết quả của 5 năm làm việc và bắt đầu vào năm 2019, trước khi ông được chọn dẫn dắt văn phòng giáo lý của Vatican vào tháng 7 năm 2023.
Trong nhiều năm, hồng y Fernández – một cộng tác viên thần học lâu năm của Giáo hoàng Phanxicô và cùng quốc tịch với ngài – đã đóng vai trò kín đáo như người viết lại nhiều tài liệu của Đức Giáo hoàng, nhưng kể từ khi nắm giữ văn phòng này chưa đầy một năm, ông đã chịu trách nhiệm về một loạt tài liệu và các cuộc phỏng vấn, đánh dấu một sự thay đổi mang tính quyết định trong tư thế đối mặt với công chúng của văn phòng.
Vào lúc được bổ nhiệm, Đức Phanxicô đã giao cho Fernández một nhiệm vụ mới là làm cho văn phòng mang tính đối thoại hơn và khuyến khích khám phá thần học hơn là kiểm soát hoặc điều tra nó.
Trong một số khía cạnh, tài liệu mới về phẩm giá con người phản ánh sự thực tế đó, cung cấp ngôn ngữ tinh tế hơn so với các tài liệu trước đây của Vatican về chủ đề này, như tài liệu gây tranh cãi cao “Nam và Nữ Ngài Đã Tạo Nên: Hướng tới Con Đường Đối thoại về Vấn đề Lý thuyết Giới tính trong Giáo dục”, (Male and Female He Created Them: Toward a Path of Dialogue on the Question of Gender Theory in Education) do văn phòng của Vatican giám sát các trường giáo dục Công giáo trên thế giới ban hành vào năm 2019.
Thậm chí một số ngôn ngữ trước đây của chính Giáo hoàng Phanxicô – nơi ngài đã mô tả lý thuyết về giới tính là “mối nguy hiểm lớn nhất” trong thế giới ngày nay và gọi thực hành mang thai hộ là “đáng lên án” – cũng dường như đã được làm dịu trong tài liệu này.
Trong khi nhấn mạnh một số quan ngại xã hội đã trở thành một phần dấu ấn giáo huấn của giáo hoàng Phanxicô, tài liệu này có khả năng nhằm để an ủi những Công giáo bảo thủ hơn rằng văn phòng giáo lý của Vatican vẫn không chịu nhượng bộ về các lập trường truyền thống của mình về sự sống và tính dục của con người.
Vào tháng 12, văn phòng giáo lý của Vatican – dưới sự giám sát của hồng y Fernández – đã công bố một tuyên bố giáo lý gây tranh cãi, được Giáo hoàng Phanxicô phê chuẩn, cho phép các linh mục ban phép lành cho những người ở trong các mối quan hệ đồng tính và cho các cặp vợ chồng ly hôn và tái hôn, trong một số điều kiện nhất định.
Tài liệu này là sự dịch chuyển mục vụ cụ thể nhất về lập trường của Giáo hội đối với các cặp đồng tính trong lịch sử nhiều thế kỷ của Giáo hội, nhưng đã gặp phải sự bác bỏ rộng rãi từ các giám mục Công giáo ở Châu Phi dưới Sahara và Đông Âu.
Trong lời mở đầu của tài liệu về phẩm giá con người, hồng y Fernández nhấn mạnh rằng bản văn này là kết quả của nhiều vòng thảo luận và phê duyệt của Đức Giáo hoàng và sự ủng hộ của các thành viên văn phòng giáo lý – tham vấn rộng rãi hơn nhiều so với tuyên bố về phép lành cho người đồng tính đã nhận được trước khi được công bố vào tháng 12 năm 2023.
Tài liệu cũng khẳng định rằng “Quá trình 5 năm chuẩn bị văn bản này giúp chúng ta hiểu rằng tài liệu trước mắt phản ánh tính nghiêm trọng và trung tâm của chủ đề phẩm giá trong tư tưởng Kitô giáo”
