Chiều chúa nhật 10-11-2019, tại nhà thờ chánh tòa tổng giáo phận Braga (Bồ-đào-nha), đức hồng y Angelo Becciu, Tổng trưởng bộ Tuyên thánh, đã chủ sự thánh lễ tạ ơn vì cuộc “Phong thánh tương đương” (canonizatio equipollens) cho thánh Bartolomé de los Mártires, giám mục dòng Đa Minh, sống vào thế kỷ XVI.
Tên thật của ngài là Bartolomeu Fernandes, sinh tại Lisbona ngày 3-5-1514, con của ông Domingos Fernandes và bà Maria Correia.
Khi lãnh áo dòng Đa Minh ngày 11-11-1528, ngài nhận tên là Bartolomé de los Martires, để kính nhớ Đức Mẹ Maria, “Nữ Vương các thánh tử đạo” tước hiệu của thánh đường nơi lãnh bí tích thánh tẩy. Ngài qua năm tập ở tu viện Lisbona, và kết thúc việc học triết học và thần học năm 1538.
Sau đó, ngài bắt đầu việc dạy học tại Lisbona và Évora (1538-1557); tu viện trưởng tại Benfica ở Lisbona (1557-1558). Được hoàng gia đề cử làm tổng giám mục Braga và được Đức thánh cha Phaolo IV phê chuẩn, ngài miễn cưỡng chấp nhận do lệnh của cha giám tỉnh Luis de Granada, và thụ phong ngày 3-9-1559. (Thực ra, trước đây hoàng gia đề nghị cha Luis, nhưng vị này từ chối và giới thiệu người anh em của mình).
Trong chức vụ mục tử, ngài dấn thân vào việc giảng dạy cho các tín hữu qua các cuộc viếng thăm 1300 giáo xứ trong chu kỳ 3 năm , thiết lập các trường giáo lý. Ngài đã biên soạn 32 cuốn sách, trong đó nổi tiếng là “Sách giáo lý” (được tái bản 15 lần cho đến năm 1962), cuốn «Stimulus Pastorum» viết năm 1565 vạch ra những bổn phận của giám mục. Tác phẩm này đã được xuất bản 22 lần và được biếu các giám mục tham dự công đồng Vaticanô I và II.
Từ năm 1561 đến năm 1563, ngài tham dự công đồng Trento, và đề ra 268 kiến nghị để canh tân Giáo hội. Đề thực thi các quyết định của công đồng, ngài đã tổ chức các công nghị giáo phận và giáo tỉnh, thiết lập chủng viện, mở trưởng giáo lý.
Ngày 23-2-1582, ngài xin từ chức và về nghỉ hưu ở tu viện thánh Đa Minh tại Viana de Castelo, mà ngài đã thiết lập năm 1561 để thúc đẩy việc học hành và giảng thuyết. Tại đây, ngài qua đời ngày 16-7-1590, và được nhân dân tôn kính như là “vị giám mục thánh thiện, cha của những kẻ nghèo khổ và bệnh tật”.
Những tiếng tăm nhân đức và ơn lạ đã khiến bản quyền địa phương mở án phong thánh năm 1643. Ngài được đức thánh cha Grêgoriô XVI nhìn nhận là “đáng kính” ngày 23-3-1845. Sau khi một phép lạ được công nhận, đức thánh cha Gioan Phaolô II đã tuyên phong chân phúc cho ngài vào ngày 4-11-2001, kính thánh Carlo Borromêô, một người quen thân tại công đồng Trento và cũng nhiệt thành với việc thực thi các quyết nghị của công đồng. Lễ kính được ấn định vào ngày 18 tháng 7.
Theo lời thỉnh nguyện của giáo phận Braga, ngày 20-1-2016, đức thánh cha Phanxicô đã ủy thác cho Bộ phong thánh nghiên cứu hồ sơ “Phong thánh tương đương”, nghĩa là miễn chuẩn phép lạ. Được ý kiến thuận của các thành viên của Bộ, ngài cho ban hành nghị định ngày 5-7-2019, ba ngày trước khi khai mạc Tổng hội bầu cử của Dòng họp tại Xuân lộc.
Như đã nói ở đầu, một lễ tạ ơn được tổ chức tại nhà thờ chánh tòa Braga vào chiều chúa nhật 10-11-2019. Nên biết là Braga là giáo phận cổ kính nhất của nước Bồ-đào-nha (khoảng năm 397).
