Giới thiệu
Vào kỳ hè năm 2023, ban giám đốc Học Viện Xitô mời chúng tôi đảm nhiệm một lớp về thần học thần bí. Có lẽ ở Việt Nam chưa có chủng viện hay học viện nào có một lớp như vậy. Tập giáo trình này được soạn để đáp ứng đòi hỏi ấy, gồm 15 bài (mỗi bài hai tiết).
Khi soạn giáo trình này, khá nhiều câu hỏi đã được gợi lên: Thần bí hay huyền bí là gì? Thần bí Kitô giáo có khác với thần bí các tôn giáo khác không? Thần học huyền bí là gì: phải chăng đó là một ngành chuyên nghiên cứu về các hiện tượng huyền bí, hay tính cách huyền bí nằm ngay trong bản chất của thần học?
Khuôn khổ của một lớp học không cho phép đề cập đến hết mọi khía cạnh của vấn đề. Tên gọi “Thần học huyền bí Kitô giáo” đã muốn hạn chế phạm vi nghiên cứu: Một, chúng tôi chỉ giới hạn vào lãnh vực thần học, chứ không tìm hiểu các ngành khác của khoa học tôn giáo (lịch sử, tâm lý học, xã hội học, văn chương, triết học). Hai, chúng tôi chú trọng đến huyền bí Kitô giáo, chứ không đụng đến các tôn giáo khác[1].
Nội dung gồm hai phần chính: lịch sử và suy tư hệ thống.
1/ Sau bài dẫn nhập, trong phần thứ nhất (từ bài 2 đến bài 10), chúng ta sẽ rảo qua những khuynh hướng huyền bí Kitô giáo kể từ Tân ước cho đến nay, trải qua thời kỳ các giáo phụ, trung đại, cận đại, đương đại.
Chúng tôi không có tham vọng liệt kê tất cả các khuôn mặt huyền bí Kitô giáo, nhưng chỉ muốn dừng lại ở những cách thức diễn tả cảm nghiệm kết hiệp với Thiên Chúa của một số nhân vật còn để lại bút tích. Nói cách khác, phần này nghiên cứu khía cạnh “chủ thể” hơn là “khách thể” của huyền bí Kitô giáo.
2/ Trong phần thứ hai (từ bài 11 đến bài 15), chúng tôi cố gắng sắp xếp các dữ kiện thành hệ thống, qua việc tìm hiểu những yếu tố làm nên căn bản huyền bí Kitô giáo (cách riêng khi đối chiếu với các tôn giáo khác), đồng thời cũng nêu bật tính cách đa dạng của huyền bí Kitô giáo. Một cách vắn tắt, có thể nói được rằng đặc trưng căn bản của huyền bí Kitô giáo ở chỗ chính Thiên Chúa đến tìm gặp con người và mời gọi con người hãy đón tiếp tiếng gọi yêu thương của Ngài.
Cuối cùng, chúng tôi sẽ thu thập những hướng dẫn của các bậc thầy cô trong việc thực hành đời sống huyền bí. Nhiều tác giả được đề cập trong phần thứ nhất đã muốn chia sẻ cảm nghiệm riêng tư của họ với ước muốn rằng người đọc cũng tìm cách để đạt đến sự kết hợp thân mật với Thiên Chúa.
———————
[1] Phan Tấn Thành, Chiều kích huyền bí trong các tôn giáo (Đời sống tâm linh tập VI), NXB Phương Đông 2017.
