MÙA VỌNG
Ngày 3 tháng 12
SỰ THÍCH HỢP CỦA VIỆC CHỮA LÀNH BẢN TÍNH NHÂN LOẠI NHỜ NGÔI LỜI
Nên ghi nhận rằng khi hoạt động thì mọi loài có trí tuệ đều làm nhờ một ý tưởng trong trí tuệ mà ta gọi là “lời”. Chẳng hạn như một kiến trúc sư hay một nghệ sĩ, khi thực hiện một công trình nào thì đều làm dựa theo hình thể mà mình đã mang trong đầu óc. Vì là Con Thiên Chúa là Lời của Thiên Chúa cho nên tất cả những gì mà Thiên Chúa thực hiện thì đều làm nhờ Lời của Ngài.
- Hiển nhiên là khi sửa chữa một vật gì thì ta cũng theo ý tưởng đã có khi làm ra vật đó. Khi một ngôi nhà sụp đổ, thì người ta dựng lại giống như dự án đã xây cất nhà ấy. Trong số những thụ tạo mà Thiên Chúa đã làm ra nhờ Ngôi Lời, thì loài có lý trí được xếp vào hàng đầu, cho đến nỗi các loài thụ tạo khác được dựng nên ra như để phục vụ loài người. Điều này thật hợp lý bởi vì loài người làm chủ các hành vi của mình bằng việc tự quyết, còn là thụ tạo khác thì không hành động nhờ phán đoán tự do. Ở đâu cũng vậy, cái tự do thì đi trước cái nô lệ; những người nô lệ phục vụ những người tự do và chịu quản lý bởi những người tự do. Để cho sự phán xét được công minh, thì sự sa ngã của loài thụ tạo có lý trí thì phải xem là nặng hơn sự sa ngã của những thụ tạo không có lý trí. Và đức khôn ngoan của Thiên Chúa được tỏ ra qua việc sửa chữa sự sa ngã của loài có lý trí hơn là sự sa ngã của trời đất hoặc của những vật thể khác.
- Do sự sa ngã của loài thụ tạo có lý trí, chúng ta không hiểu về sự thiếu sót trong bản tính của nó, nhưng là sự hư hỏng trong ý chí ngay lành. Một sự sa ngã hoặc hư hỏng cần được đánh giá dựa theo nguyên ủy hành động. Chúng ta nói rằng một nghệ sĩ đã lầm lẫn khi ông ta sai lầm trong nghề của ông; còn khi nói đến một vật tự nhiên bị hư hỏng hay sụp đổ khi khả năng hoạt động của nói đã hư hỏng, tựa như trường hợp một loài thảo mộc khi nó mất khả năng đâm chồi nảy lộc, hoặc một mảnh đất khi nó đã mất khả năng sản xuất. Đối với loài có lý trí, thì nguyên ủy hành động là ý chí, là trụ sở của việc tự quyết. Vì thế sự sa ngã của một thụ tạo có lý trí nằm ở chỗ làm mất sự ngay thẳng của ý chí. Sự rối loạn của tội lỗi chẳng qua cũng chỉ là sự lệch lạc của ý chí. Và chính Thiên Chúa đã sửa chữa điều đó và Ngài đã thực hiện nhờ Lời mà nhờ đó Ngài đã dựng nên muôn vật.
Tội lỗi của thiên thần thì không thể nào sửa chữa được, bởi vì do bản tính của họ là không thể thay đổi, cho nên họ không thể nào hối hận, rút lại điều mà mình đã chọn lựa. Còn loài người, theo bản tính, thì có ý chí hay thay đổi, cho nên không những nó có thể chọn lựa những điều khác nhau, nhưng ngay cả sau khi đã chọn lựa một điều, nói vẫn còn có thể rút lại và chọn điều khác. Chính vì thế mà bản tính con người có thể sửa chữa được. Và Thiên Chúa nhân lành đã sửa chữa nó sau khi sa ngã nhờ Con của Ngài.
(Contra Saracenos, c. 5)
