SUY NIỆM VỚI THÁNH TÔMA AQUINÔ – PHẦN THỨ HAI
CHỦ ĐỀ 2: ĐỜI SỐNG THANH LUYỆN
BÀI 3: NHỮNG THƯƠNG TỔN NƠI BẢN TÍNH DO TỘI LỖI GÂY RA
“Lòng con người toan tính điều xấu từ khi còn trẻ” (St 8,21)
Trong tình trạng công chính nguyên thủy, lý trí chế ngự hoàn toàn những năng lực hạ cấp của linh hồn, còn chính lý trí tìm được sự hoàn thiện trong sự phục tùng Thiên Chúa. Thế nhưng sự công chính nguyên thuỷ này đã bị mất đi khi nguyên tổ phạm tội. Nó làm cho các năng lực của linh hồn dường như bị mất đi trật tự vốn có, nghĩa là hướng đến các nhân đức. Sự rối loạn này được đặt tên là sự thương tổn của bản tính.
Linh hồn có bốn năng lực có thể là chủ thể của các nhân đức, đó là: lý trí – chủ thể của đức khôn ngoan, ý chí – chủ thể của đức công bình, nộ dục – chủ thể của đức can đảm, và tham dục – chủ thể của đức tiết độ. Vì vậy, nếu lý trí đánh mất trật tự vốn có của mình đối với sự thật thì sẽ gây ra tổn hại do sự thiếu hiểu biết; nếu ý chí đánh mất trật tự hướng tới điều tốt thì sẽ có tổn hại của tà ý; nếu nộ dục đánh mất trật tự đối với những khó khăn gian khổ cần phải chịu đựng hay vượt qua, thì sẽ có tổn hại của sự yếu đuối; và nếu tham dục đánh mất trật tự của mình đối với những vui thú được lý trí tiết chế, thì sẽ có tổn hại do dục vọng.
Như vậy có bốn tổn hại gây ra cho toàn bộ bản tính nhân loại do tội lỗi của tổ tiên chúng ta. Nhưng vì khuynh hướng hướng về nhân đức bị suy giảm nơi mỗi người vì tội riêng, nên bốn tổn hại này cũng là hậu quả của những tội lỗi khác, vì tội lỗi mà lý trí bị che mờ, nhất là trong những vấn đề thực tế, ý chí trở nên chai lì với điều ác, việc tốt trở nên khó khăn hơn và dục vọng trở nên nóng rực hơn.
(Summa Theol. I-II, q. 85, a. 3).
