SUY NIỆM VỚI THÁNH TÔMA AQUINÔ – PHẦN THỨ HAI
CHỦ ĐỀ 2: ĐỜI SỐNG THANH LUYỆN
BÀI 14: KHÔNG NÊN TÌM KIẾM HẠNH PHÚC Ở ĐỜI NÀY
- Hạnh phúc không thể tìm thấy trong tội lỗi, vì tội lỗi như gánh nặng làm bạn mệt mỏi: “Những gì xưa kia các ngươi nâng lên vai mà kiệu, giờ đây thành gánh nặng trên những con vật mệt nhoài” (Is 46,1).
Tội lỗi làm con người mệt mỏi: vì tâm trí lo lắng khi nghĩ đến kế hoạch phạm tội: “Vì khi chưa làm được điều dữ, ác nhân không tài nào chợp mắt, khi chưa làm cho ai vấp ngã, chúng không thể ngủ yên” (Cn 4,16).
Vì sự lao khổ khi thực thi các kế hoạch đó: “Chúng ta đã mệt mỏi trong những nẻo đường tội lỗi, những nẻo đường dẫn tới diệt vong” (Kn 5,7).
Vì sự hổ thẹn khi nhớ đến hành vi tội lỗi: “Vậy anh em đã đạt được kết quả gì bởi làm những việc mà ngày nay anh em phải xấu hổ? (Rm 6,21).
Vì thường thất vọng với những kết quả mong đợi: “Hy vọng của ác nhân sẽ tan thành mây khói” (Cn 10,28). Do đó, không thể đạt được hạnh phúc trong tội lỗi.
(Chú giải Isaia c.46)
- Hạnh phúc cũng không đạt được trong những khoái lạc thân xác. Vì sự toàn hảo cao nhất của con người không thể nằm ở việc gắn kết bản thân với những điều thấp kém hơn, nhưng phải ở việc gắn kết với một điều gì đó cao cấp hơn; bởi vì mục đích thì tốt hơn là các phương tiện. Thế nhưng thú vui thể xác cốt ở chỗ con người, nhờ các giác quan, gắn kết bản thân mình với những điều thấp kém, nghĩa là thế giới cảm giác.
Hơn nữa, nếu chính những thú vui thể xác tự nó là tốt thì điều tốt nhất là nên sử dụng chúng hết cỡ. Nhưng nói như thế là sai lầm, bởi vì lạm dụng những thú vui thể xác là một tật xấu, và thậm chí có hại cho thân thể nữa. Do đó, hạnh phúc tuyệt đối của con người không nằm ở đó.
Dù sao Thiên Chúa mới là cứu cánh tối hậu của chúng ta. Vì thế, ta phải đặt cứu cánh ở điều gì đưa ta gần với Thiên Chúa hơn. Nhưng do gắn bó quá mức với những thú vui nhục dục, con người bị ngăn trở trong việc chiêm niệm để đến gần Thiên Chúa. Những thú vui nói trên đặc biệt cản trở và nhấn chìm con người trong thú vui xác thịt, đồng thời kéo họ ra khỏi những kiếm tìm tri thức. Vì vậy, con người không thể có được hạnh phúc trong những thú vui vật chất này.
(Summa Contra Gentiles I, ch. 3)
- Hạnh phúc hoàn hảo không có ở đời này. Ta có thể xác tín như thế vì hai lý do sau đây:
(a) Thứ nhất, do chính quan niệm về bản tính của hạnh phúc. Vì hạnh phúc là điều thiện hoàn bị và sung túc, loại trừ mọi sự dữ và đáp ứng mọi ước muốn. Nhưng ở đời này không thể loại trừ mọi sự dữ. Vì cuộc sống hiện tại đầy những sự dữ không thể tránh khỏi: sự ngu dốt về trí năng, sự luyến ái hỗn độn về tình cảm, và những cực nhọc về thân xác. Tương tự như vậy, sự ước muốn điều tốt cũng không thể được thỏa mãn trong cuộc sống này. Bởi vì con người cách tự nhiên luôn mong muốn có được những điều tốt đẹp lâu bền. Mà những điều thiện ở đời này thì mau qua, vì chính sự sống cũng qua đi, dù cứ tự nhiên chúng ta muốn nó trường tồn, vì cứ tự nhiên con người tránh sự chết. Vì vậy chẳng thể có được hạnh phúc đích thực ở đời này.
(b) Thứ hai, nếu suy đến bản chất cốt yếu làm nên hạnh phúc, tức là việc phúc kiến Thánh Nhan, thì con người không thể đạt được ở đời này. Do đó, điều hiển nhiên là không ai có thể đạt được hạnh phúc đích thực và hoàn hảo trong cuộc đời này.
Những người được coi là hạnh phúc ở đời này, thì hoặc là vì hy vọng có được hạnh phúc ở đời sau, như thư Rôma (8,24) đã viết: “Chúng ta đã được cứu độ, nhưng vẫn còn phải trông mong”; hoặc vì được thông dự phần nào vào hạnh phúc vì được vui hưởng điều thiện tuyệt đỉnh.
(Summa Theol I-II, q. 5, a. 3)
