Cắt nghĩa Tổng luận thần học cho các thiếu nhi
Cùng với việc khai giảng niên học 2023-24, nhiều giáo xứ cũng khai mạc năm giáo lý cho các thiếu nhi. Năm nay, nhân dịp kỷ niệm 700 năm tuyên thánh cho tu sĩ Tôma Aquinô,O.P. (ngày 18 tháng 7 năm 1323), chúng tôi xin giới thiệu tiết mục “Cắt nghĩa tổng luận thần học cho các thiếu nhi”.
Tổng luận thần học (Summa Theologica) là một tuyệt tác của thánh “Tiến sĩ thiên thần”. Tục truyền, tác phẩm này đã được công đồng Trentô đặt ngang hàng với sách Tin mừng để tham chiếu trong các buổi tranh luận đạo lý. Nhưng ở đây, tác giả tập sách này, ông Dave Palmer, một giáo dân đã lập gia đình, muốn cho thấy rằng nội dung cuốn sách rất hữu ích cho các tín hữu, thậm chí các thiếu nhi, trong hành trình tìm hiểu Thiên Chúa.
Bộ sách của thánh Tôma gồm ba phần. Phần thứ nhất bàn về Thiên Chúa và công trình tạo dựng. Phần thứ hai bàn về con người trên hành trình trở về với Thiên Chúa là cứu cánh đời mình. Phần thứ ba bàn về Đức Kitô là con đường dẫn con người về với Thiên Chúa.
Tập sách này chỉ giới hạn vào phần thứ nhất, được biên soạn theo phương pháp dạy giáo lý cho các thiếu nhi, gồm 30 bài học kèm theo các sinh hoạt ngoài trời, các buổi thám hiểm và thảo luận, nhắm giúp các em “cùng tìm kiếm Thiên Chúa”.
Hy vọng các độc giả, dù không còn là thiếu nhi nữa, cũng có cơ hội làm quen với tác phẩm thần học cổ điển này.
Nguyên tác: Dave Palmer, Saint Thomas for everyone , NXB Dave Palmer 2016. Chuyển ngữ: Tu sĩ Đa Minh Martin Nguyễn Ngọc Huy O.P.
——————————
MỤC LỤC
DẪN NHẬP
Bài 1: Câu Hỏi Then Chốt: Tôi Đang Đi Về Đâu?
Bài 2: Làm Sao Chúng Ta Có Thể Diễn Tả Thiên Chúa?
Bài 3: Có Thể Chứng Tỏ Sự Hiện Hữu Của Thiên Chúa Không?
Bài 4: Chúng Ta Có Thể Chứng Minh Thiên Chúa Hiện Hữu Không?
Bài 5: Thiên Chúa Đơn Giản Hay Phức Tạp?
Bài 6: Thiên Chúa Có Thiện Hảo Chăng?
Bài 7: Tất Cả Mọi Thụ Tạo Của Chúa Đều Hoàn Hảo?
Bài 8: Thụ Tạo Liên Quan Với Thiên Chúa Như Thế Nào?
Bài 9: Thiên Chúa Có Ở Khắp Mọi Nơi Không?
Bài 10: Thiên Chúa Có Thay Đổi Không?
Bài 11: Phải Chăng Thiên Chúa Ở Bên Ngoài Thời Gian?
Bài 12: Chúng Ta Có Thể Biết Về Thiên Chúa Không?
Bài 13: Làm Sao Có Thể Biết Thiên Chúa Một Cách Tốt Nhất?
Bài 14: Thiên Chúa Có Danh Xưng Hay Không?
Bài 15: Thiên Chúa Có Biết Mọi Thứ Không?
Bài 16: Ý Tưởng Là Gì?
Bài 17: Thiên Chúa Muốn Điều Gì?
Bài 18: Thiên Chúa Có Yêu Thương Thụ Tạo Này Hơn Thụ Tạo Kia?
Bài 19: Quan Phòng Là Gì?
Bài 20: Chúng Ta Có Phải Là “Robot” Của Thiên Chúa?
Bài 21: Hạnh Phúc Đích Thực Là Gì?
Bài 22: Các Ngôi Vị Của Thiên Chúa Tương Quan Với Nhau Thế Nào?
Bài 23: Ngôi Vị Có Nghĩa Là Gì?
Bài 24: Tại Sao Chúng Ta Gọi Chúa Con Là “Ngôi Lời”?
Bài 25: Tại Sao Chúa Thánh Thần Còn Có Danh Xưng Là Tình Yêu?
Bài 26: Tại Sao Chúa Thánh Thần Được Gọi Là “Ân Huệ”?
Bài 27: Thiên Chúa Có Phải Là Cùng Đích Của Mọi Vật Không?
Bài 28: Có Phải Mọi Thụ Tạo Đều Giống Thiên Chúa?
Bài 29: Tại Sao Có Nhiều Loài Thụ Tạo?
Bài 30: Tại Sao Có Sự Hơn Kém Nhau Nơi Thụ Tạo Của Thiên Chúa?
VỀ TÁC GIẢ
——————————
DẪN NHẬP
Có lần tôi hỏi một linh mục khôn ngoan đã cao niên thuộc dòng Đa Minh, đồng thời cũng là một người bạn của tôi, để xem cha có thể tóm tắt giáo huấn của thánh Tôma bằng vài từ ngắn gọn? Tôi bất ngờ vì câu trả lời mà tôi nhận được là một từ duy nhất: “Bản tính”.
Nhiều năm sau đó, khi đã học hỏi nhiều về thánh Tôma Aquinô, tôi chợt hiểu toàn bộ ý nghĩa của câu trả lời năm ấy. Thánh Tôma có những tác phẩm, mà đặc biệt là kiệt tác Tổng luận Thần học đã giúp ích rất nhiều cho chúng ta trong cuộc hành trình xuất phát từ Thiên Chúa và trở về với chính Thiên Chúa. Quả thực, chúng ta được tạo dựng bởi Thiên Chúa và đời sống của chúng ta là một hành trình thú vị quay trở lại với Người. Để cuộc hành trình này thành công, trước tiên chúng ta phải biết được mình thực sự là ai và biết được tương quan của chúng ta với những thụ tạo khác và với chính Thiên Chúa là Đấng Sáng Tạo muôn loài. Cuối cùng, chúng ta cũng cần hiểu rõ đâu là mục tiêu và cùng đích của cuộc đời mình. Nhờ vậy chúng ta có thể hoàn thành cuộc đời một cách viên mãn nhất. Nói một cách đơn giản, điều này đỏi hỏi chúng ta trở thành những chuyên gia về bản tính của con người.
Cuộc hành trình được đề cập ở trên cũng chính là chủ đề cho cuốn sách với nhiều bài học thú vị này. Nếu bạn đang nung nấu một khát vọng được hiểu biết Thiên Chúa, Đấng mà bạn sẽ gặp gỡ trong cuộc hành trình này, thì tôi tin chắc rằng bạn sẽ thích thú với những bài học sắp tới của chúng ta. Đi kèm với mỗi bài học là những trò sinh hoạt và những cuộc phiêu lưu vừa giúp cho bài học thêm sinh động, vừa giúp bạn có thể dễ dàng đúc rút ra những ý nghĩa và kinh nghiệm của riêng mình. Bên cạnh đó, sự hăng say tìm kiếm Thiên Chúa trong các hoạt động thường ngày sẽ khiến cuộc sống của chúng ta trở thành một cuộc phiêu lưu đầy hứng thú. Vì thế, tại sao bạn không cam kết ngay lúc này để biến cuộc sống thành một cuộc khám phá có chủ đích và đầy thú vị? Qua đó, chúng ta có thể nhận biết Thiên Chúa chính là hạnh phúc và cùng đích của cuộc đời mình.
Tôi chắc rằng, những điều vừa nói trên đã khiến bạn phần nào thích thú. Tôi muốn đặt ra cho bạn một thử thách mới. Bạn hãy cầm cuốn sách này và đọc qua hết tất cả những bài học một cách chậm rãi. Bạn có thể đọc một mình hoặc với người khác. Bạn hãy để thánh Tôma Aquinô, vị Tiến sĩ Thiên thần hướng dẫn bạn cách thức để có một hành trình thẳng tiến đến với Thiên Chúa đầy yêu thương. Hơn nữa, những bài học trong cuốn sách này sẽ giúp bạn nhìn cuộc sống bằng một lăng kính khác. Bạn sẽ thấy cuộc sống mở ra vô vàn thứ mới mẻ khiến bạn hào hứng và say đắm. Vậy bây giờ bạn đã sẵn sàng để Thiên Chúa thôi thúc mình chưa?
Những bài học trong cuốn sách này sẽ giúp bạn học cách thực hành một “Linh đạo của sự nhận thức”. Có nghĩa là bạn sẽ học được cách sống với sự cởi mở của cả tâm trí để đón nhận những ngạc nhiên đến từ Thiên Chúa. Đó là lúc bạn để Chúa tiết lộ cho bạn biết về chính Người trong từng khoảnh khắc của cuộc đời bạn. Đó còn là lúc bạn cảm nghiệm chân thực về những thụ tạo, thấy được vẻ đẹp nơi một cánh bướm chập chờn, nơi một chú chim sẻ ẩn mình bên tán lá, hay có được cảm nghiệm sâu sắc trong mối tương quan với tha nhân. Từ đó bạn có thể chiêm niệm về Nguyên nhân và Đấng sáng tạo của muôn loài. Người đã đem tất cả những sinh vật này vào hiện hữu và để chúng được tồn tại.
Giờ đây, tôi sẽ cầu nguyện cho bạn khi bạn bắt đầu cuộc hành trình thú vị này. Tôi hy vọng cuốn sách này cùng với những bài học trong đó sẽ giúp bạn tiến gần đến Thiên Chúa, là Đấng luôn mong muốn tìm gặp Ngài.
****
Những Hướng Dẫn Cần Thiết
Tập sách có 30 bài học. Mỗi bài học bao gồm 6 phần: Giới thiệu, một Trích đoạn ngắn trong Tổng luận Thần học, Sinh hoạt thiếu nhi dựa trên bài học, Phiêu lưu ngoài trời, Điều bạn sẽ ngạc nhiên, và một lời cầu nguyện tổng kết ngắn gọn.
Tôi đề nghị bạn trước tiên nên đọc phần Giới thiệu một mình, rồi lần thứ hai với các thiếu nhi nếu bạn là một phụ huynh, hay một anh chị Giáo lý viên. Hãy chắc chắn rằng tất cả các bạn nhỏ đều hiểu được nội dung của mỗi bài học. Nếu cần, bạn hãy dành thời gian để thảo luận.
Tiếp theo, có một thử thách khác tôi muốn gửi đến bạn. Bạn hãy thử cố gắng đọc chính xác nội dung những gì thánh Tôma Aquinô đã viết trong tác phẩm Tổng luận Thần học. Dĩ nhiên, việc đọc tác phẩm của thánh Tôma không phải là chuyện đơn giản, nhưng nó đem lại cho chúng ta nhiều lợi ích. Bạn sẽ thấy ngạc nhiên vì cách trình bày tư tưởng và giáo huấn của vị Tiến sĩ Thiên thần này khéo léo và hợp lý đến dường nào. Chắc chắn, bạn càng đọc nhiều, bạn sẽ cảm thấy việc đọc tác phẩm của Thánh Tôma Aquinô sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Đối với các bạn thiếu nhi, hoặc những bạn nhỏ chưa thể hiểu được trọn vẹn nội dung của bài học, bạn vẫn có thể tiếp tục phần Sinh hoạt, rồi sau đó là phần Phiêu lưu ngoài trời. Đó là những phần được thiết kế để mời gọi mọi người cùng ra ngoài, ngắm nhìn công trình sáng tạo của Thiên Chúa, trực tiếp cảm nhận thiên nhiên, tránh xa các thiết bị điện tử và những điều phiền nhiễu khác. Phần Ngẫm nghĩ chắc chắn thu hút tâm trí của chúng ta đến vẻ đẹp, sự vĩ đại của Thiên Chúa và công trình tạo dựng của Ngài. Cuối cùng, một Lời cầu nguyện ngắn nhằm dâng lời cảm tạ lên Thiên Chúa vì chính Ngài và vì những điều chúng ta đã lĩnh hội được qua các bài học.
Bạn có thể tuỳ ý đọc một số phần hay tất cả các phần của mỗi bài học. Mỗi người có thể thấy phần này mang lại ích lợi hơn phần khác. Và tôi cũng hy vọng là sau khi hoàn thành bài học, chúng ta sẽ có một cuộc thảo luận sôi nổi dựa trên những nội dung đã được trình bày trong bài.
Đọc Tổng Luận Thần Học Của Thánh Tôma
Trong cuốn sách này, mỗi bài học đều có một trích đoạn ngắn từ tác phẩm Tổng luận Thần học của thánh Tôma Aquinô. (Bản dịch tiếng Việt do Cha Giuse Trần Ngọc Châu thực hiện và cha Lui Nguyễn Văn Hạnh hiệu đính). Sau mỗi đoạn trích đều có tham chiếu để bạn có thể dễ dàng tìm thấy từng trích dẫn cụ thể nguyên văn trong bộ Tổng luận nếu bạn muốn đọc thêm.
Tôi hy vọng rằng cuốn sách này sẽ truyền cảm hứng cho bạn, để bạn quan tâm đến việc nghiên cứu tác phẩm Tổng luận Thần học một cách sâu rộng hơn. Tác phẩm Tổng luận này bao gồm 3 phần (partes), bao gồm tất cả 521 vấn đề (quaestiones), khoảng 2669 mục (articuli). Mỗi mục bắt đầu bằng cách trình bày những ý kiến phản đối về quan điểm của Thánh Tôma trong một chủ đề cụ thể. Sau đó là phần Sed Contra, ở đây thánh Tôma đưa ra những phản biện bằng cách đưa ra một trích dẫn từ một nguồn đáng tin cậy, để qua thế giá của nó thánh Tôma trình bày quan điểm và giáo huấn của mình trong từng vấn đề cụ thể. Cuối cùng là phần Corpus, đây là phần chính yếu trình bày những luận cứ và lý lẽ của thánh Tôma, ở đó thánh Tôma sẽ đưa ra những câu trả lời riêng biệt cho từng ý kiến phản đối ban đầu.
Bạn thân mến, đọc Tổng luận Thần học đã tạo ra sự khác biệt to lớn trong cuộc sống của tôi, và đã giúp tôi nhìn thế giới theo một cách mới mẻ và thú vị. Tôi hy vọng điều này cũng có tác dụng tương tự đối với bạn.
